Malatya Genel Bilgiler

Yüzölçümü : 12.313 km²

Nüfus : 736.530

İl Trafik No : 44

 

GENEL DURUM
Doğu Anadolu Bölgesi'nin Güneybatı ucunda  yer almaktadır. Doğuda Elazığ (98 km) ve Diyarbakır (251 km), güneyde Adıyaman (185 km), batıda Kahramanmaraş (219 km), kuzeyde Sivas (245 km) illeri ile çevrilidir.Malatya'nın deniz seviyesinden yüksekliği 960 metredir (merkez).Malatya, Sultansuyu ve Sürgü çayı vadileri ile Akdeniz'e, Tohma vadisi ile İç Anadolu'ya, Fırat vadisi ile Doğu Anadolu'ya açılarak bu bölgeler arasında bir geçiş alanı oluşturur

 

MALATYANIN İLÇELERİ

1.MERKEZ

2.AKÇADAĞ

3.ARAPKİR

4.ARGUVAN

5.BATTALGAZİ

6.DARENDE

7.DOĞANŞEHİR

8.DOĞANYOL

9.HEKİMHAN

10.KALE

11.KULUNCAK

12.PÖTÜRGE

13.YAZIHAN

14.YEŞİLYURT

MALATYA ADININ ASLI

Malatya, kuruluş ve isim itibariyle başlangıçtan zamanımıza kadar büyük bir değişikliğe uğramadan gelen Anadolu şehirlerinden birisidir. Kültepe vesikalarında "Melita" şeklinde görülen Malatya'dan Hitit vesikalarında "Maldia" olarak bahsedilmektedir. Asur lmparatorluk devri vesikalarında ise Meliddu, Melide, Melid, Milid, Milidia olarak geçmektedir. Urartu kaynaklarında ise Melitea denilmektedir. Malatya kelimesinin Hititçe "bal" anlamana gelen "Melid"den türediği anlaşılmaktadır. Hitit hiyeroglif kitabelerinde Malatya şehri, bir öküz başı ve ayağı ile ifade edilmektedir.Eski çağ coğrafyacılarından Strabon (M.Ö. 58- M.S. 21) Malatya'yı sürekli "Melitene" adı ile zikretmiştir. Kesin olarak yerini vermediği geniş bir alan içerisinde "Kataonia" ile Fırat Nehri arasında Kommagene sınırında Kapadokya Krallığı'nın (M.Ö. 280-212) on Valiliğinden birisi olarak gösterir. Ona göre Melitene, Sophene (takriben bugünkü Elazığ ile Fırat Nehri arasındaki bölgeyi ifade eder) nin karşısında kurulmuş bir eyalet olduğu kadar kentleri bulunmayan bir bölgenin adıdır. Strabon'a göre bu yöre; zeytin-üzüm ve meyva ağaçlarıy1a bezenmiş, Kapadokya'da bir benzeri bulunmayan tek yerdir.Pline'ye dayanarak Malatya'nın Asur kraliçesi Semiramis tarafından "Meliten" adıyla kurulduğunu kayıt eder. Bu bilgi, daha sonraki çalışmalarda aynen doğrulanmıştır.Gelişen Maldia-Melite ne (Malatya), Kalkomik çağdan beri iskan görmüş ve bugünkü Aslantapede 27 kültür katı bırakmıştır. Buradan 4 km. kuzeyde yer alan Battalgazi'ye M.S. 79-81 yıllarında Roma kralı Titus zamanında lejyon karargah olarak taşınmıştır. Yine şehre bu dönemde de Melitene adı verilmiştir. Artık bundan böyle bir şehir adı olarak bu isim kullanılmaya başlanacaktır. Roma şehir surları bu dönemde yapılmaya başlamıştır. Burası Roma devrinde, Hudutlarının korunması, coğrafi konumu ve jeopolitik önemi dikkate alınarak mühim bir merkez olarak muhafaza edilmekteydi. Bizans döneminde de bu değerini siyasi iktisadi bakımdan da korumuştur.Bizans-Arap mücadelesi sonucunda şehir" İslam hakimiyetine geçmiştir. (M.S. 659) Bizans kaynaklarında da Melitene şeklinde kullanılan Malatya şehir adı, Araplar tarafından, kadim şekline yakın bir imla ile "Malatiyye" adıyla anılmaya başlanacaktır. Araplar, "Sugür EI-Cezeriye "nin merkezi haline getirdikleri bu şehri aynı zamanda bölgenin en büyük ve mamur bir beldesi yapmışlardır. Abbaslerden Harun Reşit döneminde (M.S. 786-809) "EI-Avasım" adıyla oluşturulan müstakil bir idari bölgenin merkezi olma hüviyetini kazanır. Böylece Malatya, 1stanbul'a kadar uzanan Rum kazalarının hareket üssü olma özelliğini de taşır. Bu merkezin bir diğer özelliği ise Tarsus, Adana, Maraş şehirleri gibi Horasan'dan nakledilen Türkler'in önemli bir yerleşim yeri durumuna gelmiş olmasıdır. Malatya'ya çok eski zamanlardan beri çeşitli sebeplere bağlı olarak Türk yerleşiminin olduğu bilmekteyiz. Bu bölgede Türk varlığı, Arap - Bizans mücadeleleri sırasında ortaya çıkmıştır. Türkler, bu güzel ve önemli beldenin adını değiştirmeyerek Araplardan aldıkları Malatya şekliyle günümüze taşımışlardır. 11. yüzyıl başlarından itibaren Anadolu bir Türk yurdu haline gelmeye başlamıştır. Bu bölge de Türk-Bizans mücadelelerinin odaklaştığı şehirlerden biri olmuştur. 1056-1101 yılları arasında birkaç defa el değiştirmiştir. 1101 yılında Danişmenli Melik Muhammed Gazi'nin hakimiyetine geçen Malatya, bir daha kayıp edilmemek üzere Türk Beldesi haline getirilmiştir. Selçuklular döneminde "Vilayet-i Malatya" olarak anılan şehir, bir üstünlük ve asalet ifadesi olarak "Daru'r-Rifa" (Saadet, mutluluk yeri) olarak anılmıştır.Memlüklü devleti kaynaklarında, DulkadirIiler ve diğer Türkmenlerle meskun olan Malatya ve havalisi için "İklim AI-Ozaria (Üzeyir Ülkesi) lakabı kullanılmıştır.Osmanlılar döneminde aynı adla anılan şehirde , daha önce belirtildiği gibi, 1838 yılında Osmanlı ordusu ikamet ederek kışlamıştır. Yöre insanı Aspuzu bağları olarak bilinen yazlığa göç etmiş, orada yerleşerek bugünkü şehir oluşmuştur. Malatya, günümüze modern bir yapılanma ile gelirken asıl tarih çekirdeğini oluşturan Battalgazi (Eski Malatya), yöre insanının deyimi ile "Aşağı Şeher”, bugün turistik bir ilçe olarak varlığını sürdürmektedir. Bu bilgiler ışığında Malatya, isim olarak fazla bir değişikliğe uğramadan günümüze kadar gelmiştir.

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ

Malatya Dağları

Malatya dağları üzerindeki en önemli doruklar, batıdan doğuya doğru  Korudağ (2100m), Karakaya Tepe (2.424m), Becbel Tepe (2.006m), Beydağı (2.544m), Kelle Tepe (2.150m), Gayrık Tepe( 2.306 metre.)

Nurhak Dağları

Nurhak dağlan üzerindeki en önemli yükseltiler şunlardır. Derbent dağı (2.428 m.) Kepez dağı (2.140 m.) ve Kuşkaya Tepesi (1.922 m.), Akçadağ (2.013 m.).Malatya ovası, Tohma vadisi, Darende ve Doğanşehir arasını bütünüyle kaplayan Nurhak dağları ve uzantıları, yeryüzü şekilleri bakımandan Malatya dağlarından değişiktir.Bu dağlardan kaynaklanan akarsular, doğuda Sultansuyu'na doğru akarak derin vadiler oluştururlar. Yükseklik çağunlukla 2000 m'nin altındadır.

Akçababa Dağları

Tohma vadisi ile Kuruçay vadisi arasında yer alan bu dağlar, Nurhak dağlarının kuzey doğuya doğru sokulan uzantıları durumundadır. Pek yüksek olmayan Akçababa dağları, kuzeybatı yönünde yayılarak geniş bir alanı kaplar. Genellikle çıplak olan bu dağlar güneybatıdan kuzeydoğuya doğru Kuyucakbaşı Tepe (1.734 m.), Akçababah Tepe (1.164 m.), Ahbaba Tepe (1.857 m.) ve Leylek Dağı (2.052 m.) dir.

Yama Dağı

Büyük bölümü Sivas il alanında bulunan Yama dağı kütlesi güneye ve güneydoğuya doğru açılarak Malatya'nın kuzeyini bütünüyle kaplar. Batıda Kuruçay vadisine, güneydoğuda Fırat vadisine kadar uzanan Yama dağı ve uzantıları genellikle volkanik yapılıdır. Yüksekliği 1500 metrenin üzerindedir. Bu dağlar geniş, toplu ve yüksek bir kabartı oluşturmaktadır. Önemli doruklar dışında bu kesim, genellikle bir plato görünümündedir.

Bu sıranın en önemli yükseltileri    Arguvan'm batısında     1516     metre yükseltili Doyukan tepe, Kozdere'nin doğusunda 2.310 metre yükseltili Hasbek tepe ve Arapgir'in batısında  2.402 metre yükseltili Göl dağı'dır.Bundan başka doğuda Venk ve Izollu dağları, Pütürge ile Izollu arasında Şakşak, Pütürge'de Kubbe, Akdoğan; Arguvan-Arapgir arasında Çangal Aynaca, Eğerli; Hekimhan yöresinde Demirli, Kızılhisar, Zürbehan; Darende yöresinde Hezanlı, Ademkıran, Alidede, Heyik, Kuduz, Beynamaz dağı; Yeşilyurt yöresinde Karadağ, Karataş, Keklicek, Akseki dağları ile; Akçadağ yöresinde Öğlekayası, Kartal Kaya ve Kurugöl gibi dağlarla tepeler vardır.

 

BAŞLICA VADİLER

Malatya il alanında vadilerin önemi büyüktür, ildeki bütün vadiler Fırat Vadisi, Tohma Vadisi, Kuruçay Vadisi, Çapıtlı yazısı, Yazıhan Düzü, Söğütlü Çay, Arguvan Yazısı, Sürgü Vadisi

BAŞLICA OVALAR

Malatya Ovası, Doğanşehir Ovası, İzollu Ovası, Mığdı Ovası, Sürgü Ovası, Akçadağ Ovası, Yazıhan Ovası, Mandara Ovası, Çaplı Ovası, Distrik Ovası ve Erkenek Ovalarıdır.

BAŞLICA AKARSULARI

İlimizin başlıca akarsuları; Söğütlü Çayı 17.5 km., Morhamam Çayı 22.5km., Kuruçay 67 km.Tohma suyu 52.5 km., Sultansuyu 21.5 km., Sürgü suyu 30 km., Beylerderesi 38 km., Mamihan çayı 10 km., ve Şiro çayı 37 km. dir.

Malatya'nın bu önemli akarsuları dışında ya doğrudan Fırat'a, ya da diğer büyük akarsulara karışan çok sayıda küçük çay ve dereleri vardır. Bunlar: Eğmir, Mircan, Göksu, Aksu, Şiro, Berenge, Söğütlüçay, Sazdere, Şotikdere, Kozluk Çayı, Yenice Çayı, Setrek Çayı, Arapgir ÇAayı, Davulga, Cevizlisu gibi irili ufaklı akarsulardır.

BARAJLAR

İlimizde Sürgü, Medik, Polat ve Sultansuyu barajları olmak üzere 4 baraj bulunmaktadır. Polat ve Sultansuyu barajları sulama amaçlı, Medik Barajı Sulama + Elektrik amaçlı ve Sürgü Barajı da Sulama + Taşkın koruma amaçlı olarak inşa edilmiştir.Sultansuyu barajı 1993'te hizmete açılmış olup, en yeni barajımızdır. 1996 yılında Çat barajının da hizmete açılması beklenmektedir.

GÖLLER

Malatya'da önemli bir tabii göl yoktur. Yalnızca dağlık kesimlerden akan suların kaynak alanlarında ve düşük yükseltiri plato basamaklarında yüzeye çıkan suların oluşturduğu küçük göller vardır. Bunlar dışında sulama amaçlı 5 gölet vardır. Bunlardan; Orduzu Sulama Göleti, Orduzu Zorbalı Sulama Göleti ve Hançayı II. Sulama Göleti, Malatya Merkezde, İsaköy sulama göleti Arguvan ilçemizde; bir sulama göleti de Darende ilçemizde bulunmaktadır.

Karakaya Baraj Gölü

Malatya merkez ilçesinde 42, Pütürge ilçesinde 15, Akçadağ ilçesinde 2, Arguvan ilçesinde 6, Arapgir ilçesinde 2 köy olmak üzere toplam 67 köy göl alanı içerisinde kalmış olup, baraj gölü Malatya il sınırları üzerinde 150.875.583 m2'lik bir alanı kaplamaktadır.

 

İklim ve Bitki Örtüsü

İklim: Bu bölgede sert kara iklimi hüküm sürer. Kışlar soğuk ve uzun, yazlar sıcak ve kurak geçer. Sıcaklık -20,°C ile +45°C arasında seyreder. Üç ay 30°C’nin üstünde ve 2,5 ay 0°C’nin altındadır. Senelik yağış ortalaması 383 mm’dir. Senenin bir ayı karla örtülüdür.

Bitki örtüsü: Malatya il topraklarının % 54’ü çayır ve mer’alarla, % 31’i ekili ve dikili arâzi ile kaplıdır. Ormanı azdır. Ormanlık alanı % 10’dur. Geniş Malatya Ovası, bozkır görünümündedir. Akarsu çevreleri orman gibi uzayan kayısı (meyve) bahçeleri ile kaplıdır. Burada dünyânın en nefis kayısıları yetişir. Malatya Toroslarında en çok meşe, vâdi yamaçlarında ardıç ağaçlarına rastlanır. Platolar çayır bakımından zengindir
 

MALATYA İLİMİZDE ULAŞIM

 

Arazisinin engebeli oluşundan dolayı Malatya, yakın tarihe kadar ulaşımı zor bir ilimizdi. Şu an Malatya'ya ulaşım kara, hava ve demiryolu, Malatya, İç Anadolu'dan ve Akdeniz Bölgesi'nden gelerek Güneydoğu Anadolu'ya yönelen kara ve demir yolları üzerindedir. Malatya, ha va yolu ile Ankara ve İstanbul'a, kara ve demir yolları ile ülkemizin bütün illerine doğrudan bağlıdır. Hatta kısmen de yapay Karakaya Baraj Gölü üzerinden su yolu ile de sağlanmaktadır. İl merkezine 30 km. uzaklıktaki
Erhaç Havaalanı'ndan, THY'nın belirlediği yaz ve kış tarifelerine göre, Ankara ve İstanbul’a uçak seferleri yapılmaktadır. Asfalt yollarla, başta büyük kentler olmak üzere, yurdun dört bir yanma düzenli otobüs seferleri vardır. Ayrıca, Malatya, demiryolu ile çevre illere ve diğer bölgelere bağlanmıştır.

Tüm köyleri ile karayolu ulaşımı sağlanmıştır. Doğudan, batıdan, kuzeyden ve güneyden gelen ana karayolları ile bağlantısı bulunmaktadır. Malatya'nın ilçeleri içerisinde yalnız Doğanşehir,  Hekimhan, Yazıhan ve Battalgazi'nin Malatya ile demiryolu bağlantısı bulunmaktadır. Öt eki ilçelerimizin bağlantısı karayolu ile sağlanmaktadır. Erhaç Havaalanı yılın her mevsimi ve ayında, her türlü uluslararası büyük uçakların bile inip kalkmalarına uygundur. Haftanın her günü düzenli uçak seferleri sürdürülmektedir.

Bütün bunlar Malatya ekonomisini olumlu yönde etkilemekte, bu düzgün ulaşım ağı Malatya'nın bölge içerisinde bir ticaret ve sanayi merkezi olması yolunda önemli etken olmaktadır.

Yollara paralel olarak kurulmuş bulunan nakliye ambarları ve kargo firmaları her türlü taşıma hizmeti verebilecek kapasitededir. Son yıllarda kurulan Gümrükler Başmüdürlüğü ve açılmak üzere bulunan gümrük giriş-çıkış kapıları, Malatya'da yapılacak ihracat işlemleri için büyük kolaylıklar getirecektir.

Yapımına hız verilen Malatya-Adıyaman karayoluyla, bu iki il arasındaki mesafe 75 km daha kısalmış olacak, GAP'a ve güneydeki komşu devletlerimize en kısa yoldan ulaşılabilecektir.

Malatya hem kara hem de demir yolu ulaşımında güneyden kuzeye ve doğuya giden yolların kavşak noktasında yer almaktadır.

Karayolu : Otobüs Terminali: İl merkezine 5 km. uzaklıktadır. Terminale minibüs, belediye otobüsü ve taksiyle ulaşılabilir.

Otogar Tel : ( +90-422) 238 47 68

Demiryolu : Tren İstasyonu: Kent merkezine 3 km uzaklıktadır. Taksi, minibüs ve belediye otobüsüyle ulaşılabilir. Malatya-Ankara (Mavi Tren ve Express tren seferi her gün) ve Malatya-Elazığ-Van demiryolu bağlantıları mevcuttur.

İstasyon Tel : (+90-422) 212 40 40

Havayolu : Sivil havaalanı olmadığı için kent merkezine 30 km. mesafedeki Erhaç askeri havaalanı kullanılmaktadır. Havaalanına taksi ve THY servisi ile ulaşılabilir.

Hava Limanı Tel : (+90-422) 322 34 34

 

Doc.Dr. Ulvi SARAN	01.07.2009	Görevde
H.İbrahim DAŞÖZ	21.01.2006	01.07.2009
0. Derya KADIOĞLU	20.02.2003	06.01.2006
Mustafa YILDIRIM	08.10.1999	19.02.2003
Atilla VURAL	09.11.1997	01.10.1999
A.Atilla OSMANÇELEBİOĞLU	06.07.1994	09.11.1997
Saffet Ankan BEDÜK	24.02.1992	06.07.1994
Oğuz Kağan KOKSAL	02.05.1990	16.02.1992
Kutlu AKTAŞ	22.12.1986	21.04.1990
Naim CÖMERTOĞLU	13.02.1984	11.12.1986
Ataettin H. ÖSKİPER	15.08.1983	11.02.1984
Kurtuluş ŞİŞMANTÜRK	19.09.1982	01.08.1983
Aydın ÖZAKIN	29.06.1981	19.09.1982
Enver HIZLAN	10.12.1979	17.06.1981
Ferruh GÜVEN	26.05.1978	07.12.1979
B.Cahit BAYAR	15.02.1978	15.05.1978
Rafet KÜÇÜKTİRYAKİ	23.07.1975	07.03.1978
Sadullah VEREL	28.06.1971	18.07.1975
Babür UNSAL	28.09.1970	24.06.1971
Sabri SÖZER	31.10.1968	16.09.1970
Ali Rıza AYDOS	28.01.1966	19.10.1968
Cezmi KARTAY	12.06.1960	28.01.1966
Nazım ARDA	28.06.1956	08.06.1960
Ahmet TEKELİOĞLU	06.03.1954	22.06.1956
Rauf İNAN	17.07.1953	06.03.1954
Şefik SAN	23.05.1951	17.07.1953
Turgut BABAOĞLU	24.09.1950	07.05.1951
Sait KOÇAK	12.09.1949	24.09.1950
Ahmet KINIK	12.12.1943	12.08.1949
Fahri ÖZEN	07.09.1939	12.12.1943
İbrahim Etem AKINCI	05.05.1933	07.09.1939
Mehmet TEVFİK	07.06.1930	05.05.1933
Nazım TOKER	24.07.1927	07.06.1930
Nevzat TANDOĞAN	11.10.1925	24.07.1927
Asım BEY	06.12.1922	11.10.1925
Vehbi BEY	21.07.1922	06.12.1922

 

DOÇ.DR.ULVİ SARAN	HALİL İBRAHİM DAŞÖZ	OSMAN DERYA KADIOĞLU
01.07.2009-......................	21.01.2006--01.07.2009	20.02.2003--06.01.2006

MUSTAFA YILDIRIM	ATİLLA VURAL	ATİLLA OSMAN ÇELEBİOĞLU
08.10.1999-19.02.2003	09.11.1997--01.10.1999	06.07.1994--09.11.1997

SAFFET ARIKAN BEDÜK	OĞUZ KAAN KÖKSAL	KUTLU AKTAŞ
24.02.1992--06.07.1994	02.05.1990-16.02.1992	22.12.1986-21.04.1990

,

NAİM CÖMERTOĞLU	ATAETTİN H. ÖZKİPER	KURTULUŞ ŞİŞMANTÜRK
13.02.1984--11.12.1986	15.08.1983--11.02.1984	19.09.1982-01.08.1983

AYDIN ÖZAKIN	ENVER HIZLAN	FERRUH GÜVEN
29.06.1981--19.09.1982	10.12.1979-- 17.06.1981	26.05.1978--07.12.1979

 

B.CAHİT BAYAR	RAFET KÜÇÜKTİRYAKİ	SADULLAH VEREL
15.02.1978-- 15.05.1978	23.07.1975--07.03.1978	28.06.1971-- 18.07.1975

BABÜR ÜNSAL	SABRİ SÖZER	ALİ RIZA AYDOS
28.09.1970-- 24.06.1971	31.10.1968-- 16.09.1970	28.01.1966-- 19.10.1968

CEZMİ KARTAY	NAZIM ARDA	AHMET TEKELİOĞLU
12.06.1960-- 28.01.1966	28.06.1956-- 08.06.1960	06.03.1954-- 22.06.1956

RAUF İNAN	ŞEFİK SAN	TURGUT BABAOĞLU
17.07.1953-- 06.03.1954	23.05.1951-- 17.07.1953	24.09.1950-- 07.05.1951

SAİT KOÇAK	AHMET KINIK	FAHRİ ÖZEN
12.09.1949-- 24.09.1950	12.12.1943-- 12.08.1949	07.09.1939--12.12.1943

İBRAHİM ETHEM AKINCI	MEHMET TEVFİK	NAZIM TOKER
05.05.1933-- 07.09.1939	07.06.1930--05.05.1933	24.07.1927-- 07.06.1930

NEVZAT TANDOĞAN	ASIM BEY	VEHBİ BEY (DEMİREL)
11.10.1925-- 24.07.1927	06.12.1922--11.10.1925	21.07.1922-- 06.12.1922

MALATYA BELEDİYE BAŞKANLARI

HASAN DERİNKÖK 1924-1928	İBRAHİM İPEKÇİ  1928-1930	M. NAİM KARAKÖYLÜ 1930-1934
TEVFİK TEMELLİ 1934-1939	CAFER ÖZELÇİ 1939-1942	ŞEFİK TUGAY 1942-1943
HİKMET FIRAT 1943-1946	SAİT FIRAT 1946-1950	NURETTİN AKYURT 1951-1957
AVNİ GEBEŞ 1957-1960	TURGUT TEMELLİ 21.11.1963 - 11.10.1971	MEHMET KIRÇUVALOĞLU 19.12.1971 - 9.12.1973
A. NURİ NEBİOĞLU 9.12.1973 - 11.12.1977	H. HAMİT FENDOĞLU 11.12.1977 - 17.4.1978	NACİ ŞAVATA (MANSUP) 18.4.1978 - 7.12.1979
İBRAHİM FENDOĞLU 12.2.1980 - 22.9.1980	MEHMET KIRÇUVALOĞLU 13.5.1982 - 30.6.1983	E. SEYHAN SEMERCİOĞLU 25.3.1984 - 25.3.1989
A. MÜNİR ERKAL 28.3.1989 - 18.4.1999	M. YAŞAR ÇERÇİ 18.4.1999 - 28.3.2004	H. CEMAL AKIN 28.3.2004 - 29.3.2009
AHMET ÇAKIR 29.03.2009----GÖREVDE